Kyoto Protokolü

Kyoto Protokolü, insanlığın iklim değişikliği karşısında daha yeşil bir geleceğe doğru ilk önemli hamlesinin kanıtıdır. Bu çığır açan paktın başlangıçlarında, simge yapılarında ve mirasında yolculuk ederken bize katılın.

Kyoto Protokolü Nedir?

Kyoto Protokolü, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) ile bağlantılı uluslararası anlaşmaları bağlamaktadır; Protokol, atmosferdeki karbondioksit emisyonlarını ve sera gazlarını sınırlamayı amaçlamaktadır. 

Kyoto Protokolü, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliğini durdurmak için 1997 yılında kabul edilmiştir. Japonya’nın Kyoto kentinde UNFCCC’ye yapılan üçüncü Taraflar Konferansı’nda (COP3) müzakere edildi. Sözleşme, gelişmekte olan ülkeleri emisyonları gönüllü olarak azaltmaya teşvik ederken, daha zengin ülkelerin emisyon azaltma hedeflerine uymalarını gerektiriyor.

UNFCCC, 1992 Rio de Janeiro Dünya Zirvesi sırasında kuruldu. UNFCCC’nin temel amacı, atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarını, iklim sistemini tehlikeli insan etkisinden koruyacak bir seviyede stabilize etmekti. İlk COP 1995 yılında Berlin’de yapıldı ve daha zengin ülkelerin emisyonları azaltma konusunda inisiyatif almaları gerektiğine karar verildi. Sonuç olarak, Kyoto Protokolü 1997 yılında müzakere edilmiş ve onaylanmıştır.

Kyoto Protokolünü Anlamak

Kyoto Protokolü, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) ile ilgilidir. Sanayileşmiş ülkeleri sera gazı emisyonlarını azaltmaya çağırıyor.

Bunu takiben, gelişmiş, sanayileşmiş ülkeler yıllık hidrokarbon emisyonlarını 2012 yılına kadar ortalama %5,2 oranında azaltmayı kabul ettiler. Bu rakam, dünya çapındaki tüm sera gazı emisyonlarının yaklaşık %29’una eşit olacaktır. 

Kyoto Protokolü’nü onaylayan ülkelere belirli dönemler için karbon emisyon limitleri verildi ve karbon kredisi ticareti yapmalarına izin verildi. Sınırlarını aşan ülkeler cezalandırıldı ve tahsis edilen emisyon limitleri bir sonraki dönemde azaltıldı.

2012 yılına gelindiğinde, AB üyeleri emisyonları %8 oranında azaltmayı kabul ederken, ABD ve Kanada emisyonları sırasıyla %7 ve %6 oranında azaltmayı kabul etti.

Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Görevleri

Kyoto Protokolü, 150 yılı aşkın bir süredir devam eden ekonomik faaliyetin ürünü olan atmosferdeki mevcut yüksek sera gazı (GHG) emisyonlarının öncelikle sanayileşmiş ülkelere atfedilebileceğini kabul etmiştir. Sonuç olarak, gelişmiş ülkeler anlaşma kapsamında daha az gelişmiş olanlardan daha büyük bir yüke maruz kaldılar.

AB de dahil olmak üzere otuz yedi gelişmiş ülkenin, sera gazı emisyonlarını azaltmaları Kyoto Protokolü tarafından zorunlu kılınmıştır. Çin ve Hindistan da dahil olmak üzere 100’den fazla gelişmekte olan ülke, Kyoto Anlaşması’ndan tamamen muaf tutuldu ve gönüllü olarak uymaya davet edildi.

Ek I ve Ek Olmayan I

Kyoto Protokolü ülkeleri iki kategoriye ayırdı. Ek I, zengin ülkeleri içeriyordu ve Ek Olmayan I, gelişmekte olan ülkeleri içeriyordu. Anlaşma kapsamında sadece Ek I ülkeleri emisyon kısıtlamalarına tabi tutulmuştur. Ek Olmayan Katılımcı hükümetler, sınırları içindeki emisyonları azaltmak için girişimlere yatırım yaptılar.

Bu girişimler sayesinde, gelişmekte olan ülkeler, toplam karbon emisyonlarında daha yüksek bir sınır karşılığında zengin ülkelere ticaret yapmak veya satmak için karbon kredisi kazandılar. Bununla birlikte, bu işlev sanayileşmiş ülkeleri büyük miktarlarda sera gazı üretmeye devam etmeye teşvik etti.

Kyoto Protokolü’nde Ek Değişiklikler

Kyoto Protokolü nihai değildi. Doha Değişikliği ve Paris Anlaşması çok daha sonra gerçekleşti. 

Doha Değişikliği: Kyoto Protokolü 2020’ye Kadar Uzatılıyor

Kyoto Protokolü tarafları, Protokolün ilk taahhüt süresi geçtikten sonra orijinal Kyoto Anlaşması’na bir ek kabul etmek üzere Aralık 2012’de Katar’ın başkenti Doha’da toplandı. Yeni emisyon azaltma hedefleri getirildi. Ancak, bu değişiklik sadece birkaç yıl sürdü.

Tüm UNFCCC tarafları, Kyoto Protokolü’nün yerini alan Paris Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi sırasında 2015 yılında Paris İklim Anlaşması’nı imzaladı.

Paris İklim Anlaşması

Neredeyse tüm ülkeler 2015 yılında tarihi Paris İklim Anlaşması’nı imzaladı. Sera gazı yayan tüm önemli ülkeler, iklim değiştiren kirliliklerini azaltmayı ve anlaşmanın bir parçası olarak zaman içinde taahhütlerini güçlendirmeyi kabul etti.

Günümüzde Kyoto Protokolü

Amerika Birleşik Devletleri, Paris İklim Anlaşması’nın önde gelen savunucularından biriydi. 2016’da yürürlüğe girdiler ve Başkan Obama bunu “Amerikan liderliğine bir övgü” olarak övdü.

O zamanlar başkanlığa aday olan Donald Trump, anlaşmayı Amerikan halkı için korkunç bir pazarlık olarak kınadı ve seçilmesi halinde ülkeyi çıkarma sözü verdi. Başkan olduktan sonra Trump, 2017 yılında ABD’nin Paris İklim Anlaşması’ndan ayrılacağını çünkü ülke ekonomisine zarar vereceğini açıkladı.

4 Kasım 2019’da eski cumhurbaşkanı çekilme sürecini resmen başlattı. ABD, Donald Trump’ın 2020 başkanlık seçimlerindeki yenilgisinin ardından 4 Kasım 2020’de Paris İklim Anlaşması’ndan çekildi.

Başkan Biden, göreve başladığı 20 Ocak 2021’de Paris İklim Anlaşması’na yeniden katılmaya başladı. Anlaşma 19 Şubat 2021’de yürürlüğe girdi. Kyoto Protokolü artık yürürlükte değil, ancak uzun vadeli korunmasını sağlamak için hala çok sayıda eylem yapılıyor. 

Zaman çizelgesi

Kyoto Protokolü, 11 Aralık 1997 tarihinde kabul edildikten sonra 16 Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İşte Kyoto Protokolü’nün tarihindeki bazı önemli tarihler.

11 Aralık 1997 

Kyoto Protokolü, Japonya’nın Kyoto kentindeki COP3’te kabul edilen uluslararası bir anlaşma ile ilgilidir. Onlar 159 ulusun temsilcileriydi. Kyoto Protokolü, gelişmiş ülkeler için yasal olarak bağlayıcı emisyon azaltma hedefleri belirlemektedir.

16 Mart 1998

Kyoto Protokolü, 16 Mart 1998’de New York’taki Birleşmiş Milletler merkezinde imzaya sunuldu. Uluslar protokolü imzaladılar ve kurallarına bağlı olma niyetlerini ilan ettiler.

14 Kasım 1998

Küresel iklim değişikliği riskini azaltmak için iki yıllık bir plan olan Buenos Aires Eylem Planı, iki haftalık bir zirve nedeniyle 170 hükümet tarafından kabul edildi.

15 Mart 1999

Kyoto Protokolü, bir yıl boyunca imzaya açık kaldıktan sonra 84 imzaya sahipti.

16 Şubat 2005

Protokolün küresel sera gazı emisyonlarının Ek I’inde listelenen sanayileşmiş ülkelerin en az %55’ini temsil etmek için yeterli sayıda ülke tarafından kabul edildikten sonra, Kyoto Protokolü yürürlüğe girdi.

Aralık 2005

Kanada’nın Montreal kentinde düzenlenen Birinci Taraflar Toplantısı (MOP 1), Kyoto Protokolü Taraflar Toplantısı’nın açılışına ev sahipliği yaptı. Uyum Fonu, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğinin etkileriyle mücadelede yardımcı olmak için taraflarca oluşturuldu ve taraflar protokolün uygulanmasını da tartıştılar.

Aralık 2007

Bali Eylem Planı, Endonezya’nın Bali kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda kabul edildi. Eylem Planı, Kyoto Protokolü’nün yerini alacak 2012 sonrası iklim rejimi üzerine tartışmaların önünü açtı.

8 Aralık 2012 

Katar’ın başkenti Doha’da düzenlenen sekizinci Taraflar Konferansı (COP 18) oturumunda Doha Değişikliği kabul edildi. Kyoto Protokolü’nün ikinci taahhüt dönemi (2013-2020) oluşturuldu ve bu zaman dilimi için emisyon azaltma hedefleri belirlendi.

25 Mart 2013

Afganistan, Kyoto Protokolü’nü 192. ülke olarak imzaladı. Ağustos 2022’de 192 imzacı hala mevcuttu.

Aralık 12, 2015 

Kyoto Protokolü’nün yerini alan Paris Anlaşması, Fransa’nın başkenti Paris’te düzenlenen COP 21 Taraflar Konferansı’nda onaylandı.

4 Kasım 2016

Pakt yürürlüğe girer. Sıcaklık artışını 1,5 santigrat dereceye kadar tutmak ve küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelere göre 2 santigrat derecenin çok altında tutmak için çaba sarf etmeye çalışıyorlar.

31 Aralık 2020

Doha Değişikliği, 147 ülkenin yeni protokolü kabul etmesinden sonra yürürlüğe girdi. Küresel sera gazı emisyonlarının en az %55’ini temsil ettiği söyleniyordu.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Kyoto Protokolü’nün ne olduğu ve hedeflerinin ne olduğu ile ilgili olarak, aşağıda daha fazla ayrıntı bulunmaktadır.

Kyoto Protokolü’nün temel amacı nedir?

Bu anlaşma, gelişmiş ülkeleri iklim değişikliğinin etkilerini en aza indirmek için karbondioksit (CO2) ve sera gazı (GHG) emisyonlarını azaltmaya çağırdı.

Kyoto Protokolü’nü henüz hangi ülke onaylamadı?

Kyoto Protokolü’nü henüz onaylamayan tek ülke Amerika Birleşik Devletleri’dir. ABD anlaşmayı 1998’de imzaladı, ancak onay prosedürü hiçbir zaman tamamlanmadı. ABD hükümeti, 2001 yılında, ABD ekonomisini nasıl etkileyebileceği konusundaki endişeler nedeniyle Kyoto Protokolü’nü onaylamayacağına ve Çin ve Türkiye gibi büyük gelişmekte olan ülkelerin emisyon azaltma taahhüdünde bulunmadığına karar verdi.

Kyoto Protokolü’nü Kaç Ülke İmzaladı?

Kyoto Protokolü toplam 192 ülke tarafından imzalanmıştır. Anlaşmayı imzalayarak, taraflar anlaşmanın şartlarına uyma ve sera gazı emisyonlarını azaltmak için çaba gösterme isteklerini beyan ettiler. 16 Mart 1998’de anlaşma New York’taki BM merkezinde imzalandı. Protokolü 192 ülke imzalamış olsa da, hepsi protokolü onaylamaya ve pakta katılmaya devam etmedi.

Hindistan Kyoto Protokolünü Ne Zaman İmzalayıp Onayladı?

Hintçe Kyoto Protokolü 26 Ağustos 1998’de imzalandı. Hindistan protokolü 27 Ocak 2002’de onayladı. Hindistan hükümeti, ulusal koşullarını ve ülkenin ekonomik büyümesi üzerindeki olası etkilerini göz önünde bulundurduktan sonra sözleşmeyi onayladı. Hindistan’ın gelişmekte olan bir ülke olarak Kyoto Protokolü kapsamındaki taahhütleri, sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliğiyle mücadele konularında, kalkınma hedefleriyle tutarlı bir şekilde yoğunlaşmıştır.

Dikkat! Turkey ratified the Kyoto Protocol on 26 August 2009.

Kyoto Protokolü Neden Oluşturuldu?

Kyoto Protokolü, iklim değişikliğini ve ortaya çıkardığı sorunları ele almak için oluşturulmuştur. Kyoto Protokolü UPSC (Birlik Kamu Hizmeti Komisyonu) sınavlarını hayati bir ilgi noktası haline getirdi. Aşağıdaki nedenlerden dolayı geliştirilmiştir:

• Küresel İklim Değişikliğinin Azaltılması;
• Bağlayıcı Emisyon Azaltma Taahhütleri;
• Aynı ama Farklı Sorumluluklar;
• Sürdürülebilir uygulamaların geliştirilmesi;
• Bilimsel Öneri;
• Uluslar Arası Uluslararası İşbirliği.

Sonuç

Kyoto Protokolü, uluslar arasında uluslararası işbirliğinin kurulmasında çok önemliydi. Pakt, emisyon azaltma taahhütleri oluşturdu ve iklim değişikliği konusunda halkın anlayışını artırdı.

Ancak, onlar da aksiliklerdi. Ulusların ulaşmak için durdukları hedefler konusunda daha fazla netlik olması gerekiyordu. Ekonomilerinden ödün vermek konusunda isteksizdiler. Yetersiz karbon azaltımına ve değişen küresel dinamiklere yol açtı. Süreç, iklim değişikliğiyle mücadele için devam eden küresel çabaların gerekliliğinin altını çizdi. 

Dünya liderleri Kyoto Protokolü’nden ders aldılar ve sonraki paktlar daha verimli olacak.